Vergrijzing van de samenleving en IT systemen
Impact op de IT-dienstverlening
De vergrijzing van een grote groep ontwikkelaars is een toenemende uitdaging waar zowel bedrijven als overheidsinstanties wereldwijd mee te maken hebben. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) was in 2010 8% van de Nederlandse ICT’ers 55 jaar of ouder, in 2021 is dit bijna verdubbeld naar 15%. Deze ICT-professionals hebben diepgaande kennis van oudere softwaresystemen en de technologie waarin ze zijn ontwikkeld. Nu deze ervaren medewerkers met pensioen gaan, zien veel organisaties zich geconfronteerd met het verlies van essentiële kennis en expertise. Dit verlies brengt de continuïteit van bedrijfsvoering en innovatie in gevaar.
Bovendien was er in het verleden minder dringende behoefte aan verandering, met name bij aanzienlijke wijzigingen in het IT-landschap, omdat de wet- en regelgeving destijds minder strikt was en technologische vooruitgang langzamer verliep. Tegenwoordig worden organisaties echter geconfronteerd met een veel grotere dynamiek, gedreven door de razendsnelle technologische vooruitgang, maatschappelijke veranderingen en opkomende uitdagingen op het gebied van (informatie-)beveiliging. Dit betekent dat men zich voortdurend moet aanpassen, ondanks de technologische veroudering van de software en het wegvloeien van de ervaring van de ontwikkelaars die de systemen hebben opgebouwd en ingericht.
Groeiende bezorgdheid
Het toenemende aantal oudere ICT-professionals heeft geleid tot een groeiende bezorgdheid over de kennisborging en toekomstbestendigheid van applicaties binnen organisaties. De expertise die ontwikkelaars gedurende hun loopbaan hebben opgebouwd, is vaak niet volledig gedocumenteerd, waardoor het risico op het verlies van kennis en informatie over oudere systemen toeneemt. Dit is een belangrijk onderdeel van het "legacy-probleem", waarbij verouderde systemen en software een belemmering vormen voor vooruitgang.
Uit een analyse door AG Connect en Binnenlands Bestuur over 119 grote ICT-overheidsprojecten in 2022 bleek dat een aantal projecten sterk gehinderd werden door deze legacy-problematiek. Een treffend voorbeeld hiervan is de vernieuwing van het Basisregister Onderwijs, dat uiteindelijk 35 miljoen duurder uitviel als gevolg van diverse tegenvallers op het gebied van verouderde software en datakwaliteit. Bij de vernieuwing van de IT-systemen van de Belastingdienst trof men een “enorme technische schuld” aan, waarbij meer dan 50% van de applicaties dringend aan vervanging toe was. Deze projecten benadrukken het belang van het verminderen en voorkomen van de technische schuld en het verbeteren van kennisborging om de slagingskans van toekomstige ICT-projecten te vergroten.
Er is dus sprake van steeds sneller verouderende technologie, een hogere mate van wijzigingen, maar daarnaast ook uitdagingen met beveiliging en de borging van kennis die de onderhoudbaarheid en aanpasbaarheid van IT-systemen vereisen. Daarbij is het ook van belang te beseffen dat applicaties binnen een IT-landschap zelden losstaande onderdelen zijn, en onderdeel deel zijn van een landschap met verbindingen en afhankelijkheden. Veroudering van één applicatie kan dus effect hebben op andere applicaties binnen en buiten de organisatie. Hoe kunnen organisaties deze uitdagingen het hoofd bieden en softwarevergrijzing voorkomen?
Software moderniseren
Het moderniseren van verouderde software kan een effectieve manier zijn om softwarevergrijzing tegen te gaan. Het implementeren van nieuwe technologieën en het toepassen van moderne best-practices kunnen de onderhoudbaarheid en toekomstbestendigheid van systemen verbeteren. Met traditionele softwareontwikkeling is het gedeeltelijk of geheel herschrijven van een applicatie echter een risicovolle, complexe en tijdrovende opgave, vooral wanneer het gaat om legacy-systemen die jarenlang zijn doorontwikkeld en aangepast. Ook is dit in feite meer symptoombestrijding dan een structurele oplossing, aangezien de nieuwe technologieën net zo aan veroudering onderhevig zijn. Alleen zal tegenwoordig de levensduur van de vernieuwde applicatie korter zijn dan voorheen doordat de actuele technologie in de wereld steeds sneller verouderd.
Om deze repeterende cyclus van veroudering en vervanging te doorbreken heeft Thinkwise de functionele beschrijving van software gescheiden van de technologie waarin het wordt gepresenteerd. Door de applicatielogica te scheiden van de presentatie-laag, kunnen bedrijfsprocessen en -regels in het Thinkwise Platform op een abstract niveau worden gemodelleerd in een digitale blauwdruk. Hierdoor blijft de kennis en logica van de software behouden, zelfs als de technologie waarin het wordt gepresenteerd verandert of ontwikkelaars de organisatie verlaten. Wanneer een nieuwe technologie opkomt hoeft alleen de presentatie-laag te worden vernieuwd, waardoor de applicatie altijd up-to-date blijft.
Bovendien maakt het Thinkwise Platform het mogelijk om met een geïntegreerde ‘Upcycler’ bestaande applicaties in te lezen en een eerste versie van het nieuwe applicatiemodel af te leiden. In plaats van maanden of jaren te besteden aan het herschrijven van code, kunnen ontwikkelaars met behulp van het Thinkwise Platform in korte tijd legacy-systemen moderniseren. Door het inzetten van de Upcycler kan 20 tot wel 50% van de benodigde inspanning voor het moderniseren van een applicatie worden bespaard.
Organisaties die voorheen moeite hadden om hun verouderde systemen te onderhouden, hebben met Thinkwise succesvol hun software gemoderniseerd en zijn nu volledig in staat om mee te bewegen met maatschappelijke veranderingen of aanpassingen in wet- en regelgeving. Het Thinkwise Platform wordt al 20 jaar ingezet voor de ontwikkeling en modernisatie van omvangrijke en complexe systemen. Zo is het Thinkwise Platform onder andere in gebruik bij het ministerie van Justitie en Veiligheid en ook bij meer dan honderd gemeenten voor het beheer van de openbare ruimte.